تعریف شما از یک جوان مسلمان و خصوصیات او چیست؟

تعریف شما از یک جوان مسلمان و خصوصیات او چیست؟ چگونه یک جوان می‏تواند مسیر زندگی را طی کرده و به اهدافش برسد؟

البته به راحتی نمی‏شود طی کرد. این شرطی که شما گذاشتید، کار من را در پاسخ دادن خیلی مشکل می‏کند. هیچ کار جدىِ مهم را واقعاً نمی‏شود به راحتی طی کرد. بالاخره اگر انسان می‏خواهد به چیز باارزشی دست پیدا کند، باید مقداری زحمت و تلاش را در خودش همراه کند - این ناگزیر است - منتها ببینید، من اساساً در بین این خصوصیات مهمی که جوانان دارند، سه خصوصیت را خیلی بارز می‏بینیم، که اگر آنها مشخص بشود، و اگر آنها به سمت درستی هدایت بشود، به نظر می‏آید که می‏شود به این سؤال شما پاسخ داد. آن سه خصوصیت عبارت است از: انرژی، امید، ابتکار. اینها سه خصوصیت برجسته در جوان است. اگر واقعاً رسانه‏ها در کمکهای فرهنگی که به ما می‏کنید - چه گویندگان مذهبی، چه گویندگان مسائل فکری و فرهنگی، چه صدا و سیما، چه مدرسه‏ها - بتوانند این سه خصوصیت عمده را درست هدایت کنند، من خیال می‏کنم که خیلی راحت می‏شود یک جوان راه اسلامی را پیدا کند؛ چون اسلام هم چیزی که از ما می‏خواهد، این است که ما استعدادهای خودمان را به فعلیت برسانیم.

البته در قرآن یک نکته‏ی بسیار اساسی هست - بد نیست من این را به شما جوانان عزیز بگویم - و آن توجه دادن به تقواست. وقتی که افراد می‏خواهند پیش خودشان تصویری از تقوا را درست کنند، به ذهنشان نماز و روزه و عبادت و ذکر و دعا می‏آید. ممکن است همه‏ی اینها در تقوا باشد، اما هیچکدام از آنها معنای تقوا نیست. تقوا، یعنی مراقب خود بودن. تقوا، یعنی یک انسان بداند که چه کار دارد می‏کند، و هر حرکت خودش را با اراده و فکر و تصمیم انتخاب نماید؛ مثل انسانی که سوار بر یک اسب رهوار نشسته، دهانه‏ی اسب در دستش است و می‏داند کجا می‏خواهد برود. تقوا، این است. آدمی که تقوا ندارد، حرکات و تصمیمها و آینده‏اش در اختیار خودش نیست؛ به تعبیر خطبه‏ی نهج‏البلاغه، کسی است که او را روی اسب سرکشی انداخته‏اند؛ نه این که او سوار شده؛ اگر هم سوار شده، اسب‏سواری بلد نیست؛ دهانه در دستش است، اما نمی‏داند چه‏طوری باید سوار اسب بشود، نمی‏داند که کجا خواهد رفت؛ هرجا که اسب او را کشید، او هم مجبور است برود؛ و قطعاً نجاتی در انتظار او نیست. این اسب هم سرکش است.

اگر ما تقوا را با همین معنا در نظر بگیریم، به نظر من راحت می‏شود راه را طی کرد. البته باز هم نه آن‏طور که خیلی راحت باشد. به هرحال، می‏شود، ممکن است، واقعاً عملی است که یک جوان راه اسلامی زندگی کردن را پیدا کند؛ اگر متدین است، ببینید چه کار دارد می‏کند؛ این اقدام، این حرف، این رفاقت، این درس، این فعل و درک، آیا درست است یا درست نیست. همین که او فکر می‏کند درست است یا درست نیست، این همان تقواست. اگر متدین نیست، چنانچه همین حالت را داشته باشد، این حالت او را به دین راهنمایی خواهد کرد. قرآن کریم می‏گوید: «هدی للمتقین»؛ نمی‏گوید «هدی للمؤمنین». «هدی للمتقین»، یعنی اگر یک نفر باشد که دین هم نداشته باشد، اما تقوا داشته باشد - ممکن است کسی دین نداشته باشد، اما به همین معنایی که گفتم، تقوا داشته باشد - او بلاشک از قرآن هدایت خواهد گرفت و مؤمن خواهد شد. اما اگر مؤمن تقوا نداشته باشد، احتمالاً در ایمان هم پایدار نیست؛ بستگی به شانسش دارد: اگر در فضای خوبی قرار گرفت، در ایمان باقی می‏ماند؛ اگر در فضای خوبی قرار نگرفت، در ایمان باقی نمی‏ماند.

بنابراین، اگر بتوانیم از آن سه خصوصیت باتقوا کار بکشیم و درست هدایت بشود، به نظرم خیلی خوب می‏شود جوانان در شکلی که اسلام می‏پسندد، زندگی کنند؛ به خصوص خوشبختانه امروز کشور ما کشوری اسلامی است. این، چیز خیلی مهمی است. حکومت - یعنی اقتدار ملی - در اختیار اسلام است. کسانی که زمامهای امور در دستشان است، اینها عمیقاً به اسلام معتقدند. مردم هم که ایمان در عمق جانشان جا دارد. لذا زمینه برای مسلمان شدن و مسلمان زیستن خیلی زیاد است.

من یک مثال کوتاه هم بزنم و پاسخ سؤال شما را به پایان ببرم. در دوره‏ی جنگ که شماها متأسفانه اعتلای آن دوره را درک نکردید - البته جنگ را درک نکردید، که این تأسف ندارد؛ اما آن خصوصیات بی‏نظیر را شما درک نکردید و آدم افسوس می‏خورد - همین جوانان هجده ساله و بیست ساله‏یی که در سنین شماها بودند، از لحاظ لطافت و صفای معنوی، گاهی به حد عارفی که چهل سال در راه خدا سلوک کرده، می‏رسیدند! آدم این را در وجود اینها احساس می‏کرد؛ و کم هم نبودند؛ فراوان بودند. من همان وقتها در مقابل چنین جوانانی که قرار می‏گرفتم، احساس خضوع حقیقی می‏کردم؛ نه این‏که بخواهم تواضع کنم. دیده‏اید انسان در مقابل بزرگی که قرار می‏گیرد و کمالات او را که می‏بیند، ضعف خودش را می‏فهمد. من همان احساس را در مقابل یک جوان بسیجی و یک جوان رزمنده در خودم می‏دیدم و می‏یافتم. این فضا، چنین فضایی بود که می‏توانست یک جوان معمولی را این‏گونه متحول کند.

شما می‏دانید که جوانان در دنیا چگونه‏اند؛ گروههای رپ و فلان و هزار جور بلیّه‏ی اخلاقی و فکری. جوانان دنیا واقعاً به هزار جور ابتلائات مبتلا هستند. گروههای رپ و این چیزهایی که حالا هست، زمان ما هم البته بود. زمان ما «بیتل»های معروف بودند، که حالا شنیده‏ام پیرمرد شده‏اند. چند وقت پیش دیدم که در یک مجله خارجی شرح حالشان را نوشته‏اند که هر کدام کجا هستند و چه کار دارند می‏کنند. آن گرفتاریهای روحی، آن عقده‏های روانی، آنها را به این چیزها می‏کشاند. حالا کسانی که در کشورهای عقب‏افتاده و دوردست از آنها تقلید می‏کنند، نمی‏فهمند که آن بیچاره‏ها دچار چه بیماری‏یی هستند! خیال می‏کنند که پیشرفتی است؛ در حالی که این یک انحطاط و سقوط است. در حالی که دنیا گرفتار چنین وضعی بود، جوانان ما آن‏طور وضعی داشتند. در ایران، جوان، سرشار، مستغنی، سربلند، بااحساس شادی عمیق در قلب خودش، احساس انجام وظیفه، احساس روشن‏بودن هدف - که دارد چه کار می‏کند و برای که دارد کار می‏کند - بود، و آن وقت بحمداللَّه فائز و برخوردار به اعتلای حقیقی و معنوی که خدای متعال به او داده بود.

برگرفته از نرم افزار ساقی مهر