بیمار شدن خیلی هم بد نیست!

(شمارۀ40) و مِن حِکمَةٍ له ( علیه­السّلام )

بیماری اجری ندارد ولی ...

وَ قَالَ ( علیه‏السلام  ) لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ فِی عِلَّةٍ اعْتَلَّهَا

جَعَلَ اللَّهُ مَا کَانَ مِنْ شَکْوَاکَ حَطّاً لِسَیِّئَاتِکَ فَإِنَّ الْمَرَضَ لَا أَجْرَ فِیهِ وَ لَکِنَّهُ یَحُطُ السَّیِّئَاتِ وَ یَحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاقِ

وَ إِنَّمَا الْأَجْرُ فِی الْقَوْلِ بِاللِّسَانِ وَ الْعَمَلِ بِالْأَیْدِی وَ الْأَقْدَامِ

 وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یُدْخِلُ بِصِدْقِ النِّیَّةِ وَ السَّرِیرَةِ الصَّالِحَةِ مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ الْجَنَّةَ

حضرت به یکى از یارانش هنگامى که بیمار شده بود فرمود

خداوند این درد و ناراحتى تو را باعث از بین رفتن گناهانت قرار داده زیرا بیمارى پاداشى ندارد و لکن گناهان را از بین مى‏برد، و آنها را همچون برک درختان مى‏ریزد،

 اجر و پاداش تنها در گفتار به زبان و عمل با اعضاء است،

و خداوند سبحان هر کس از بندگانش را که بخواهد به خاطر نیت خیر و باطن پاک داخل بهشت می کند

شرح:

    سید رضی(ره) مؤلف نهج البلاغه، بعد از نقل این حدیث گفته است:

من مى‏گویم آنچه امام علیه السلام فرموده درست است؛ بیمارى اجر و پاداش ندارد. چرا که بیمارى جزء چیزهائى است که در قبالش عوض و جایگزین داده می شود زیرا عوض دادن (اصطلاحاً) آن چیزى است که در قبال فعل خداوند نسبت به بنده بدهند (نه فعل خود بنده) مانند بیماریها و امثال آن.

و اما اجر و ثواب در برابر کارى است که بنده انجام مى‏دهد. بنا بر این بین این دو فرق است که امام علیه السلام با آن علم ثاقب و نظریه رساى خود آن را بیان فرموده اند.^[1]

* * * * *

    همه ما تجربه بیماری را داریم. برخی بیماری ها به سرعت بهبود می یابند و برخی مدتها انسان را آزار می دهند و برخی ممکن است منجر به مرگ شوند. این حقیقت تلخی است که دنیای ما آن را به ما می چشاند.

    اما اگر دنیا را سرمنزل مقصود خود ندانیم و باور داشته باشیم زندگی واقعی و جاودانه ما بعد از مرگ تازه آغاز می شود تلخی بیماریها مثل تلخی دارو قابل تحمل می شود. خدای ما هم حکیم است هم مهربان و صحت بدن ما به دست اوست پس حتماً مریضی ما اتفاقی عارض نشده بلکه اسراری در آن نهفته است.

    شاید یکی از جهات بیمار شدن ما این باشد که ما به یاد خدا و نعمتهایش بیفتیم و فقر خود را با تمام وجود درک کنیم. این سبب می شود از خطاهای خود پشیمان شویم و توبه کنیم و خدا را خالصانه صدا بزنیم و خود را از هلاکت ابدی نجات دهیم. قرآن می فرماید:

وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً فَلَمَّا کَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأَنْ لَمْ یَدْعُنا إِلى‏ ضُرٍّ مَسَّهُ کَذلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفینَ ما کانُوا یَعْمَلُون‏^[2]

هنگامى که به انسان زیان(و ناراحتى) رسد، ما را(در هر حال:) در حالى که به پهلو خوابیده، یا نشسته، یا ایستاده است، مى‏خواند؛ امّا هنگامى که ناراحتى را از او برطرف ساختیم، چنان مى‏رود که گویى هرگز ما را براى حل مشکلى که به او رسیده بود، نخوانده است! این گونه براى اسرافکاران، اعمالشان زینت داده شده است (که زشتى این عمل را درک نمى‏کنند)!

    با توجه به این آیه شریفه آنچه بسیار مهم است فرد بیمار به آن توجه کند این است که توبه اش حقیقی باشد و حال ضعف و پریشانی خود را بعد از بهبودی از یاد نبرد. اینگونه این بیماری سبب نجات همیشگی او از گمراهی خواهد شد.

    حضرت امیر علیه السلام در این فرمایش خود به یکی از اصحابشان که بیمار بود، بیماری را سبب ریخته شدن گناهان دانسته اند همانگونه که برگ درختان میریزد! تصور کنید شخص بیمار وقتی در روز قیامت مطلع می شود همه گناهانش به خاطر یک بیماری بخشیده شده و در ازای تحمل سختی کوتاه بیماری در دنیا از عذاب سهمگین و همیشگی آخرت نجات پیدا کرده است چقدر خوشحال خواهد شد و خدا را شکر خواهد کرد.

   به این حدیث جالب توجه کنید:

إِنَّ فِی الْجَنَّةِ مَنْزِلَةً لَا یَبْلُغُهَا عَبْدٌ إِلَّا بِالِابْتِلَاءِ فِی جَسَدِه^[3]

در بهشت جایگاهی هست که هیچ بنده ای به آن نمی رسد مگر در اثر مبتلا شدن بدنش (به بیماری)

    بدیهی است کسی به چنین جایگاهی می رسد که در بیماری خود صبر کرده باشد و زبان به کفران نعمت نگشوده باشد زیرا طبق همین کلام امیرالمؤمنین علیه السلام که مورد بحث ماست خود بیماری فی نفسه اجر و ثوابی ندارد بلکه صبر در بیماری اجر دارد.

    پس بسیار مهم است که در هنگام مواجهه با مریضیها مأیوس نشویم بلکه با یاد خدا و توبه و صبر سعادت ابدی را برای خود رقم بزنیم.

    نکته دیگر اینکه درست است که بیماریهای ما می توانند برای ما خیر باشند اما این دلیل نمی شود کسی از خدا سلامتی نخواهد یا طلب بیماری کند زیرا پروردگار ما کریم است و به هر که بخواهد بدون حساب بالاترین اجر و پاداش را می دهد. پس باید به فضل خدا امید داشت و از او خواست خیر دنیا و آخرت را برای ما جمع کند منتها اگر خواست خدا این بود که ما بیمار شویم باید تسلیم خواست او باشیم و راضی به رضای او. و الا رسم بندگی را به جا نیاورده ایم!

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

پی نوشت ها:

[1] متن عربی این فرمایش در نهج البلاغه فیض الاسلام ص 1107

[2] یونس آیه 12

[3] وسائل‏الشیعة ج : 3 ص : 258

نوشته شده توسط گروه نهج البلاغه