خوش بینی و بدبینی، هرکدام جایی دارد !

(شماره 110) و مِن حِکمَةٍ لَهُ ( علیه‏السَّلام  )

خوش بینی و بدبینی، هرکدام جایی دارد !

 متن[1] و ترجمه[2]:

إِذَا اسْتَوْلَى الصَّلَاحُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ-  ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوْبَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ-  وَ إِذَا اسْتَوْلَى الْفَسَادُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ-  فَأَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّرَ

هنگامى که نیکى و نیکوکارى، روزگار و مردم را فراگرفته باشد، اگر کسى به شخصى که کار زشتى از وى سر نزده گمان بد ببرد، براستى که ستم کرده است و هنگامى که بدى و بدکارى بر روزگار و مردم، چیره است اگر کسى به کسى خوش گمان باشد، براستى که خود را فریفته است .

شرح :

امیرالمومنین علیه السلام در این حکمت می خواهند معیاری به دست ما دهند که متناسب با وضعیت زمانه و روزگار عمل کنیم. عقل هم همین حکم را دارد که در میان انسانهای بدکار و فاسد ، گمان خوب ساده لوحی است و در میان انسان های خوب و پرهیزکار گمان بد ، سخت گیری و گناه است.

(شماره 110) و مِن حِکمَةٍ لَهُ ( علیه‏السَّلام  )

خوش بینی و بدبینی، هرکدام جایی دارد !

 متن[1] و ترجمه[2]:

إِذَا اسْتَوْلَى الصَّلَاحُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ-  ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوْبَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ-  وَ إِذَا اسْتَوْلَى الْفَسَادُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ-  فَأَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّرَ

هنگامى که نیکى و نیکوکارى، روزگار و مردم را فراگرفته باشد، اگر کسى به شخصى که کار زشتى از وى سر نزده گمان بد ببرد، براستى که ستم کرده است و هنگامى که بدى و بدکارى بر روزگار و مردم، چیره است اگر کسى به کسى خوش گمان باشد، براستى که خود را فریفته است .

شرح :

امیرالمومنین علیه السلام در این حکمت می خواهند معیاری به دست ما دهند که متناسب با وضعیت زمانه و روزگار عمل کنیم. عقل هم همین حکم را دارد که در میان انسانهای بدکار و فاسد ، گمان خوب ساده لوحی است و در میان انسان های خوب و پرهیزکار گمان بد ، سخت گیری و گناه است.

خداوند در قرآن کریم سوره نور آیه 12 می فرماید:

 َوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَیْراً وَ قالُوا هذا إِفْکٌ مُبینٌ [3]

آیا سزاوار این نبود که چون (از منافقان) چنین بهتان و دروغها شنیدید مردان و زنان مؤمن حسن ظنّشان درباره یکدیگر بیشتر شده و گویند: این دروغى است آشکار؟

با کمی دقت، به روشنی فرمایش حضرت امیر در آیه بالا مشخص است. انسان مؤمن سخنی را که به ناحق و از طرف منافقان و بدکاران گفته شده رها می کند و به آن بدگمان می شود و در مفابل به مؤمنان حسن ظن خودش را حفظ می کند و حتی طبق آیه به آن می افزاید.

ظن وگمان محدوده خطرناکی است که خداوند متعال در مورد آن به انسان های با ایمان هشدار میدهد.

یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ کَثِیرًا مِّنَ الظَّنّ‏ِ إِنَّ بَعْضَ الظَّنّ‏ِ إِثْم [4]

اى اهل ایمان، از بسیار پندارها در حق یکدیگر اجتناب کنید که برخى ظنّ و پندارها معصیت است

لذا انسان مؤمن در همه حال افکار و اعمال خود را می سنجد و متناسب با جامعه و افراد آن تصمیم گیری و قضاوت می کند و هیچگاه به احتمالات و حرف عوام الناس اعتماد نمی کند تا به معصیت دچار نگردد.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

پی نوشت ها:

[1] نهج البلاغه فیض الاسلام ج1 ص 1137

[2] ترجمه‏شرح‏نهج‏البلاغه(ابن‏میثم)، ج 5 ، صفحه‏ى 504

[3] سوره نور آیه 12

[4] سوره حجرات آیه 12

نوشته شده توسط گروه نهج البلاغه