درگذشت عزیزتان را تسلیت عرض میکنم
امیرالمؤمنین علیه السلام در تسلیت به «اشعث ابن قیس» در مرگ فرزندش چنین فرمود:
اى اشعث اگر برای پسرت اندوهناکی، چون پدر هستی این اندوه شایسته است؛
امّا اگر شکیبا باشى هر مصیبتى را نزد خدا پاداشى است.
اى اشعث اگر صبر کنى مقدرات بر تو جارى مىشود و تو پاداش خواهى داشت و اگر ناشکیبائى و بیتابى کنى باز هم مقدرات مسیر خود را طى میکند و وزر و گناه بر تو خواهد بود.
اى اشعث فرزندت تو را شاد مینمود در حالى که آزمایش و امتحان بود و مرگ او تو را محزون کرد در حالى که براى تو پاداش و رحمت است.[1]
درگذشت عزیزتان را تسلیت عرض میکنم
مصیبتها کلیدهای پاداشند[2]
تا به حال عزیزی را از دست دادهای؟ پدر یا مادر، برادر یا خواهر، همسر یا فرزند، شاید هم بهترین دوستت. در این هنگام سخت پریشان میشوی. اول باور نمیکنی. منتظری کسی بگوید این خبر دروغ است؛ یا اشتباهی شده! یا لااقل هنوز امیدی به بازگشتش هست! شاید آرزو کنی ای کاش اینها همه خواب باشد. حاضری همه چیزت را بدهی تا او را برگردانی. حتی شاید آرزوی مرگ کنی. اما افسوس ... ! باید با واقعیت کنار بیایی. تو چگونه این کار را میکنی؟
اجرتان با خدا
کسى که مصیبتى به او رسد، ... پاداش او از خداى تعالى بهشت است[3]. خدا برای مؤمن بد نمیخواهد. اگر عزیزتان را از دست دادهاید اولاً جدایی شما موقت است و در دیار باقی دوباره در کنار هم خواهید بود. ثانیاً ناراحتی کوتاه شما در دنیا پاداش ابدی خواهد داشت. این پاداش آنقدر بزرگ است که اگر مؤمن بداند که خداوند چه پاداش بزرگى در برابر بلا برایش آماده کرده آرزو مىکند که در دنیا او را با قیچیها تکه تکه کنند[4]. به عنوان مثال یک فرزند که قبل از فوت پدر بمیرد، بهتر است براى او از هفتاد فرزند که پس از او بمانند و درک سعادت رکاب حضرت قائم- عجل الله فرجه- را نمایند[5].
خدا صبرتان دهد
در بهشت درختى است که به آن درخت ابتلاء مىگویند و آن در روز قیامت به اهل بلا و مصیبت داده مىشود و هیچ گونه محکمه و میزانى جهت بررسى اعمال آنها تشکیل نمىشود و مانند باران بر آنها ثواب و پاداش فرو مىریزند. إِنَّما یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسابٍ؛ خدا صابران را به حد کمال و بدون حساب پاداش خواهد داد[6]. هر که بر مصیبت صبر کند تا آن را به بهترین وجه با آرامش بگذارند، خداوند سیصد درجه برایش مىنویسد که میان هر درجه تا درجه دیگر به اندازه فاصله میان آسمان و زمین باشد[7]. اما در مقابل، بیصبری اجر مصیبت را از بین میبرد. حتی گفته شده مصیبتزدهای که دستش را بر روی رانش بزند یا دست راستش را پشت دست چپش بزند(آنگونه که نشانۀ بیتاب شدن است) از پاداش مصیبت محروم میشود[8]. امام صادق علیه السلام فرمودند: آن مصیبتى را که تو در برابر آن صبر نمودى و مستوجب ثواب الهى گردیدى مصیبت مشمار، بلکه مصیبت آن است که صاحب آن بر اثر بىصبرى و بىتابى از اجر و ثواب آن محروم گردد[9].
گریه کن، اما بیتابی نکن
رسول خدا صلی الله علیه وآله دست یکی از اصحاب را گرفتند و به نزد فرزندشان ابراهیم بردند؛ ابراهیم در حال جان دادن بود. حضرت او را در دامن خود گذاشتند و فرمودند: اى فرزند عزیزم! من در این حال مالک اختیار تو نیستم، هیچ کارى از دست من براى تو ساخته نیست و اشک از دیدگان مبارک حضرت جارى شد.
آن صحابی به حضرت عرض کرد: یا رسول اللَّه! آیا شما گریه مىکنید؟ مگر خود شما گریه کردن در مصیبت را نهى نفرمودید؟
حضرت فرمودند: من از دو نوع صدا و ناله زشت نهى کردم.
1- صداى آوازهخوانى لهو و لعب و موسیقى شیطانى.
2- صدایى به هنگام مصیبت که توأم با خراشاندن صورت و پاره کردن گریبان و ناله اعتراض آمیز شیطانى باشد.
اما گریه من بر مرگ ابراهیم گریه رحمانى است، «و من لایَرحَم لا یُرحَم»؛ «کسى که ترحم ندارد، مورد مرحمت واقع نمىشود.» آن گاه حضرت خطاب به فرزندشان فرمودند: اگر نه این بود که مرگ حق است و وعده خدا راست و مرگ راهى است به سوى خدا و این که آخرین ما به اولین ملحق مىشوند، هر آینه حزن ما در مرگ تو اى ابراهیم بسیار شدید مىشد. ولى چون راهى است که همه باید سیر کنیم فراق تو قابل تحمل است و ما بر مرگ تو اندوهناکیم. و فرمودند:
دیده مىگرید و قلب اندوهناک مىشود ولى چیزى که باعث غضب پروردگار گردد نمىگوییم[10].
هیچ بندهای به مصیبتى گرفتار نشود که هنگام به یاد آوردن آن مصیبت «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» گوید و هنگام وقوع آن صبر کرده باشد، جز این که پروردگار گناهان گذشته او را خواهد بخشید. و هر گاه یاد آن مصیبت افتد و این کلام را بر زبان جارى سازد، خداوند گناهانى را که در میان این دو استرجاع(یعنی خواندن این آیه) از او سر زده، میآمرزد[11].
صبر زیباست، اما نه در فراق تو ...
امیرالمؤمنین علیه السلام هنگامى که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را مىخواستند به خاک بسپارند، کنار قبر، فرمودند: صبر زیبا است ولى نه در مورد (مرگ) تو، و بیتابى زشت و قبیح است اما نه بر فراق تو. مصیبت مرگ تو سخت بزرگ و سنگین است و هر مصیبتى پیش از تو و بعد از تو در برابر آن کوچک و حقیر است[12].
مصیبت همۀ خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله در واقع مصیبت ایشان است و بیتابی و فریاد و شیون و لطمه در مصیبت آنها پسندیده است و روش خود اهل بیت علیهم السلام و شیعیان در طول تاریخ اینگونه بوده است.
فَعَلَى الْأَطَایِبِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمَا وَ آلِهِمَا فَلْیَبْکِ الْبَاکُونَ وَ إِیَّاهُمْ فَلْیَنْدُبِ النَّادِبُونَ وَ لِمِثْلِهِمْ فَلْتُذْرَفِ الدُّمُوعُ وَ لْیَصْرُخِ الصَّارِخُونَ وَ یَضِجَّ الضَّاجُّونَ وَ یَعِجَّ العَاجُّون[13]
پس باید بر (مصیبتهای) پاکان اهل بیت محمد و علی -درود خدا بر آنها و خاندانشان باد- گریهکنندگان گریه کنند و ندبهکنندگان فقط بر آنها ندبه و فغان کنند و برای مثل آن بزرگواران (که البته مثلی ندارند) باید اشک از دیدگان بارند و ناله و زاری و ضجّه و شیون از دل برکشند.
[1]. نهج البلاغه(فیض الاسلام)، حکمت شماره 283، صفحه 1227.
[2]. مسکن الفؤاد عند فقد الأحبة و الأولاد، ص 43. و بحارالانوار، ج 75، ص 113.
[3]. همان، ص: 21. و بحارالانوار، ج 79، ص 116.
[4]. همان، ص: 19. و کافی، ج 2، ص 255.
[5]. همان، ص: 9. و ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 196.
[6]. همان، ص: 43. و مستدرک الوسائل، ج 2، ص 425.
[7]. همان، ص: 46. و کافی، ج 2، ص 91.
[8]. همان، ص: 48. و الخصال، ج 1، ص 191.
[9]. همان، ص: 52. و کافی، ج 3، ص 225.
[10]. همان، ص: 102. و مستدرک الوسائل، ج 2، ص 461.
[11] . کافی، ج3، ص 224.
.[12] نهج البلاغه(فیض الاسلام)، حکمت شماره 284، صفحه 1228.
[13]. دعای ندبه.
نوشته شده توسط گروه نهج البلاغه
