اول مانع زیارت قبور اموات

 *اولین بار چه کسی از زیارت قبر پیامبر جلوگیری کرد؟

حاکم نیشابوری (متوفای 405 هـ .) از داود بن ابو صالح نقل می کند : روزی مروان حَکَم دید که شخصی صورت خود را بر قبر پیامبر گذاشته است، با شتاب سوی او آمد. گردن او را گرفته، از جای بلند کرد و گفت: می دانی چه می کنی ! منظور وی این بود که چرا به زیارت سنگ و کلوخ آمده ای ! زائر که ابو ایوب انصاری ـ از صحابه پیامبر(ص) بود ـ گفت: آری خوب می دانم که چه می کنم ! من هرگزبه زیارت سنگ نیامده ام، بلکه به زیارت پیامبر(ص) آمده ام.

از پیامبر خدا(ص) شنیدم که فرمود:

بر دین خدا اگر متولّیان آن اهل بودند،گریه نکنید و اگر نااهلان برآن حاکم بودند بگریید.

جالب است که این حدیث را حاکم و ذهبی هر دو صحیح می دانند. از این رخداد تاریخی به خوبی روشن می شود که ریشه این تفکّر از بنی امیه و به خصوص مروان بن حکم ، همان طرد شده رسول خدا(ص) است.(1)

1. مستدرک حاکم، ج4، ص 560

* آیا دست کشیدن قبر شریف پیامبر(ص) و تبرّک جستن به آن و برداشتن از تربت شریف مشروع است ؟ و آیا کسانی از صحابه و تابعین ـ خواه مورد تأیید شیعه باشند یا نباشند ـ دست به چنین کاری زده اند؟

1 ـ آری، فاطمه زهرا(س) از تربت قبر پیامبر برداشت و بر چشمانش گذاشت و چند بیت شعر سرود.(1)

2 ـ ابو ایوب انصاری صورت خود را روی قبر شریف پیامبر گذاشت.(2)

3 ـ بلال حبشی خود را روی قبر شریف پیامبر انداخت و بدن خود را به قبر می مالید فَجَعَلَ یَبْکی عِندَهُ وَ یُمَرِّغُ عَلَیهِ .(3)

4 ـ عبدالله بن عمر دست خودرا روی قبر شریف می گذاشت .(4)

5 ـ ابن منکدر ـ تابعی ـ صورت خود را روی قبر پیامبر می گذاشت و می گفت: هر زمان مشکل و یا فراموشی و لکنت زبان برایم پیش می آید، از قبر پیامبر طلب شفا و یا کمک می کنم.(5)

* آیا علمای مذاهب چهارگانه، درباره تبرّک جستن یا دست کشیدن به منبر و قبر پیامبر و یا قبور صالحین، نظر مثبت دارند؟

آری، از احمد بن حنبل رییس مذهب حنابله، و رملی شافعی و محب الدین طبری و ابو الصیف یمانی ـ یکی از علمای بزرگ مکه ـ و زرقانی مالکی و عزامی شافعی و دیگران نقل شده است، که تفصیل آن به این شرح است:

1. ارشاد الساری، ج3، ص352

2. مستدرک حاکم، ع 560 ـ وفاء الوفا، ج4، ص1404

3. سیر اعلام النبلاء، ج1، ص358 ; اسدالغابه، ج1، ص208

4. شرح الشفاء، ج2، ص199

5. سیر اعلام النبلاء، ج3، ص213

1ـ عبدالله، فرزند احمد بن حنبل می گوید: از پدرم پرسیدم: مسّ منبر رسول الله و تبرّک با مس کردن آن، و بوسیدن و یا مسّ و متبرّک شدن به قبر شریف و یا بوسیدن آن به قصد ثواب، چه حکمی دارد؟ پدرم گفت: هیچ اشکالی ندارد.(1)

2 ـ رملی شافعی می گوید: تبرّک جستن به قبر پیامبر و یا عالم و یا اولیا جایز است و بوسیدن و استلام آن ایرادی ندارد.(2)

3 ـ محب الدین طبری شافعی گوید: بوسیدن قبر و دست گذاشتن روی آن جایز است و سیره و عمل علما و صالحان بر آن است.(3)

4 ـ از نظر تاریخی ثابت شده است که مردم از خاک پاک قبر پیامبر(ص) و حضرت حمزه بلکه از کلّ مدینه به عنوان تبرک بر می داشتند و روایاتی هم وارد شده که تربت مدینه شفای هر دردی است و باعث ایمنی از جذام و صداع است .

از جمله زرکشی می گوید : تربت قبر حمزه از حکم منع برداشتن خاک حرمین، استثنا شده است; زیرا اتفاق همگان بر جواز نقل آن برای معالجه صداع است.(4)

ابو سلمه از پیامبر نقل می کند : غُبارُ الْمَدِینَةِ یُطْفِی الْجذام .

ابن اثیر جزری از پیامبر نقل کرده:

وَالَّذی نَفْسِی بِیَدِهِ إنَّ فی غُبارِها شِفاءٌ مِنْ کُلِّ داء .

سوگند به کسی که جان من در دست اوست، غبارِ خاک مدینه باعث شفای هر دردی است.

1. الجامع فی العلل و معرفة الرجال، ج2، ص32 ; وفاءالوفا، ج4، ص1414

2. کنز المطالب، ص219

3. اسنی المطالب، ج1، ص331

4. وفاء الوفا، ج1، ص69

سمهودی می نویسد: روش صحابه و دیگران این بود که از خاک قبر پیامبر برمی داشتند(1) .

* نمونه ای بیاورید که اهل سنت به جنازه یا قبر بزرگانشان تبرک جسته باشند.

دو مورد ذیل، نمونه هایی هستند از موارد بسیار که از نظر شما می گذرد:

تبرک به قبر و خاک قبرِ بخاری.

1 ـ سُبکی می گوید: مردم سمرقند به قدری از خاک قبر بخاری برداشتند که قبر ظاهر شد به طوری که نمی شد جلوی مردم را گرفت تا این که ضریح مانندی را بر روی قبر گذاشتند.(2)

تبرّک پیروان ابن تیمیه به جنازه او .

2 ـ ابن کثیر می گوید: تشییع کنندگان دستمال و عمامه های خود را به عنوان تبرک روی جنازه ابن تیمیه انداختند... و آب غسل او را به عنوان تبرک نوشیدند !(3)

1. وفاء الوفا، ج1، ص544

2. طبقات الشافعیه، ج2، ص233 ; سیر اعلام النبلاء، ج12، ص467

3. البدایة و النهایه، ج14، ص136