دنیا، دشمن آخرت است!
(شمارۀ100) و مِن حِکمَةٍ له ( علیهالسّلام )
دنیا، دشمن آخرت است!
إِنَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ عَدُوَّانِ مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِیلَانِ مُخْتَلِفَانِ فَمَنْ أَحَبَّ الدُّنْیَا وَ تَوَلَّاهَا أَبْغَضَ الْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا
وَ هُمَا بِمَنْزِلَةِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ مَاشٍ بَیْنَهُمَا کُلَّمَا قَرُبَ مِنْ وَاحِدٍ بَعُدَ مِنَ الْآخَرِ وَ هُمَا بَعْدُ ضَرَّتَان]1[
ترجمه
دنیا و آخرت دو دشمن ناسازگارند، و دو راه مخالفند، پس کسى که دوستدار دنیا باشد و به آن دل ببندد، با آخرت دشمن و با آن در ستیز است، و آن دو مانند مشرق و مغربند، کسى که ما بین آنها راه مىرود هر چه به یکى نزدیک شود از دیگرى دور مىشود، و آن دو، پس از این اختلافها به دو زن هوو مىمانند.
(شمارۀ100) و مِن حِکمَةٍ له ( علیهالسّلام )
دنیا، دشمن آخرت است!
إِنَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ عَدُوَّانِ مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِیلَانِ مُخْتَلِفَانِ فَمَنْ أَحَبَّ الدُّنْیَا وَ تَوَلَّاهَا أَبْغَضَ الْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا
وَ هُمَا بِمَنْزِلَةِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ مَاشٍ بَیْنَهُمَا کُلَّمَا قَرُبَ مِنْ وَاحِدٍ بَعُدَ مِنَ الْآخَرِ وَ هُمَا بَعْدُ ضَرَّتَان]1[
ترجمه
دنیا و آخرت دو دشمن ناسازگارند، و دو راه مخالفند، پس کسى که دوستدار دنیا باشد و به آن دل ببندد، با آخرت دشمن و با آن در ستیز است، و آن دو مانند مشرق و مغربند، کسى که ما بین آنها راه مىرود هر چه به یکى نزدیک شود از دیگرى دور مىشود، و آن دو، پس از این اختلافها به دو زن هوو مىمانند.
شرح
تفاوت دنیا وآخرت تا بدان جاست که امام علیه السلام آنها را دشمن یکدیگر نامیدند. دشمن از این جهت که فاصله این دو بسیار عمیق است؛فاصله ای از جنس محتوا و سنخیّت .خداوند تفاوت دنیا و آخرت را اینگونه در قرآن بیان می کند:
» وَ ما هذِهِ الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلَّا لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوانُ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ « ]2[
این زندگانى (دنیا که در اختیار شماست) جز سرگرمی و بازیچه چیز دیگرى نیست و آنچه باقى و دائم است حیات و زندگى خانه آخرت است و اى کاش مىدانستند (و پى به این معنى مىبردند).
اگر کسی بخواهد میان دنیا و آخرت یکی را انتخاب کند ، بی تردید باید دیگری را کنار بگذارد زیرا راه این دو از یکدیگر جداست. همانند دو انسان که با یکدیگر دشمن اند؛ اگر شما دوستی با هرکدام را برگزینید ناچار به دشمنی با دیگری هستید.
خداوند در جای دیگر از قرآن کریم اینگونه زندگی دنیا را با زندگی در آخرت مقایسه می کند:
« أَ رَضِیتُم بِالْحَیَوةِ الدُّنْیَا مِنَ الاَْخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا فىِ الاَْخِرَةِ إِلَّا قَلِیلٌ » ]3[
آیا به جاى آخرت به زندگى دنیا دل خوش کردهاید؟ متاع زندگى دنیا در برابر آخرت، جز اندکى بیش نیست.
در خطبه ای که امیرالمؤمنین علیه السلام برای مردم کوفه ایراد کردند؛ در مورد دنیا و آخرت می فرمایند:
آگاه باشید دنیا به سرعت پشت کرده و از آن جز باقى مانده اندکى از ظرف آبى که آن را خالى کرده باشند، نمانده است. بهوش باشید که آخرت به سوى ما مىآید، دنیا و آخرت، هر یک فرزندانى دارند. بکوشید از فرزندان آخرت باشید، نه دنیا، زیرا در روز قیامت، هر فرزندى به پدر و مادر خویش باز مىگردد. امروز هنگام عمل است نه حسابرسى، و فردا روز حسابرسى است نه عمل. ]4[
با توجه به بیان قرآن، سرایی که جز بازی و سرگرمی نیست و متاع آن در مقابل متاع و زندگی آخرت اندک است ،و اندکی که امیرالمؤمنین مقدار آن را برای ما به زیبایی توصیف کردند ؛ دل بستن به آن (دنیا) برای انسان عاقل قابل قبول نخواهد بود.
آن گاه که امام علیه السلام دنیا و آخرت را به مشرق و مغرب تشبیه می کند؛ وجه شبه،مباینت آنها و اختلاف جهت آنهاست؛ و طالب دنیا را به کسى تشبیه کرده که ما بین مشرق و مغرب در حرکت است زیرا طالب دنیا به هر مقدار در طلب دنیا همّت گمارد به همان نسبت از آخرت غافل مىماند و از آن دور مىافتد، و هر چه در کسب دنیا بیشتر بیندیشد، غفلت و دورىاش از آخرت بیشتر می شود و بالعکس. پس از آن، دنیا و آخرت را به دو هوو تشبیه می شود که در اینجا هم باز به ناسازگاری این دو باهم بیشتر تاکید دارد.
تفاوت زندگی در دنیا و آخرت به همین جا ختم نمی شود،و نکات بسیاری در آیات و روایات در این زمینه وجود دارد.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت ها:
[1] نهج البلاغه فیض الاسلام ص 1133
[2] سوره عنکبوت آیه 64
[3] سوره توبة آیه 38
[4] نهج البلاغه فیض الاسلام خطبه 42 صفحه 128
نوشته شده توسط گروه نهج البلاغه
